Herman Schamp en de wals van Brahms

Vorige vrijdag 12 januari 2024 vertelde Marlies De Munck in ‘Music Matters’ op Klara over haar grootvader die het bombardement van Mortsel meemaakte. De muziek die daarop volgde was de wals van Brahms opus 39 nr. 15, het lievelingsstuk van haar grootvader Herman Schamp. Herman was de broer van Walter Schamp, die mee aan de wieg stond onze vzw.

U kan haar verhaal en de muziek hieronder lezen en horen. Marlies De Munck is muziekfilosoof aan de UA.

• https://youtu.be/oy6uV-eMOEs?si=DJmU3YWX3uGGuoe5
• https://open.spotify.com/track/1BdwRDRMD7n6r4D4UXlI3l?si=d543803331574808

Herman Schamp, Hilda Stuckens, en de wals van Brahms

De bekende wals op. 39 no. 15 was het lievelingsstuk van mijn grootvader, Herman Schamp. Toen hij op zijn sterfbed lag hebben zijn kinderen dit zachtjes afgespeeld. De muziek maakte een diepe indruk op mij toen ik afscheid van hem ging nemen. Mijn grootvader woonde als kind in de Lindenlei in Mortsel en is zijn moeder, Gabriëlla Verhulst, en twee zusjes, Nora en Frieda Schamp, verloren in het bombardement van 1943. Heel zijn leven heeft hij daar de zware mentale gevolgen van gedragen. Dat heeft zijn vrouw, Hilda Stuckens, en hun kinderen sterk getekend. Het maakte van hem ook een radicaal pacifist die zich consequent tegen elke vorm van geweld kantte. In de uitzending van Music Matters op Klara droeg ik deze wals daarom op aan alle oorlogsslachtoffers.

Het levensverhaal van mijn grootvader verleent voor mij grote diepgang aan deze schijnbaar onbekommerde muziek. Tegelijk heeft deze wals, net zoals mijn grootvader, ook een speels karakter. De muziek weerspiegelt zijn wilskracht en geestdrift, en in de meeslepende kadans hoor ik zijn indrukwekkende doorzettingsvermogen. Ik hoor er ook een vleugje in van zijn vrolijke ondeugendheid en de twinkelingen in zijn prachtige blauwe ogen.

Toen ik mijn grootmoeder vertelde over de radio-opnames voor Klara, kwam ik van haar nog een ontroerend extra verhaal te weten over deze wals. Mijn grootvader leerde het stuk blijkbaar kennen doordat zij het, als jonge vrouw, op de piano speelde. Na de oorlog was mijn grootmoeder, die ook in de Lindenlei woonde, met het hele gezin Stuckens verhuisd naar Williamstown in de Verenigde Staten. Haar vader had daar een nieuw filiaal opgericht voor Gevaert. Toen mijn grootvader als jonge ingenieur eveneens naar Amerika trok voor een stage, mocht hij logeren bij de familie Stuckens. Daar was hij op slag betoverd door die prachtige jongedame die de mooie (en moeilijke!) wals van Brahms speelde. Eenmaal terug in België stuurde hij haar een Bretons kistje toe waarop hij onderaan de eerste maten van deze wals had laten graveren. Uiteindelijk trouwden ze in Williamstown en keerden samen terug naar Mortsel, waar ze een gezin met vijf kinderen grootbrachten in de Lindenlei. Het Bretonse kistje namen ze mee, en staat nu nog steeds bij mijn grootmoeder. Zo zit ook het verhaal van hun liefde vervat in dit bijzondere muziekstuk.

Marlies De Munck, Mortsel 12 januari 2024