De vondeling van 5 april

In Tranen over Mortsel staat het bijzondere verhaal van de vondeling van 5 april. Dit pakkende verhaal over een babymeisje dat aangetroffen werd op het kapotgebombardeerde Gemeenteplein heeft onlangs heel wat aandacht gekregen dankzij Edegemnaars Peter Crombecq en Pierre Hens. Zij trokken op onderzoek en schreven er een aangrijpende tekst. Oude foto’s kleurden ze in en zo komt alles plotseling wel heel dichtbij. Wij mochten hun verhaal ook hier publiceren. Door op de linken in de tekst te klikken ga je naar de aparte herinneringspagina’s van slachtoffers, locaties, straten en gemeentes.

Wie is deze vondeling?

Op 5 april 1943 viseerden Amerikaanse bommenwerpers op klaarlichte dag de Erla-fabriek te Mortsel. De meeste bommen misten hun doel en kwamen in het centrum van Mortsel terecht. Het drama (of is het een wonder?) speelde zich af te midden van de chaos die tijdens en onmiddellijk na het bombardement in Mortsel ontstond. Een brandweerman vond een meisje van ongeveer vijf maanden oud. Een zekere M. Sleegers uit de Musschenburglei 26 ontfermde zich over het vondelingetje.

Voorwaar een kort verhaal zonder begin noch einde en we wilden graag het hele verhaal kennen. We veronderstelden dat het kindje in leven bleef. Volgens het verslag was het ‘welvarend’, waaruit we mogen veronderstellen dat het meisje het bombardement ongeschonden doorstond. Nu zou zij een dame zijn die ongeveer 82 lentes telt.

Wie is dat vondelingetje? Heeft ze ooit haar ouders teruggevonden? 

We konden binnen het archief niet aan de verleiding weerstaan om zelf op zoek te gaan. Via genealogische websites vonden we afstammelingen van M. Sleegers (die René bleek te heten): zijn zoon Guy, kleindochter Anouk en haar man Erik Pirotte. Google leerde ons dat Erik werkt in de Podiumacademie in Lier en via hem kwamen we in contact met zijn schoonvader Guy Sleegers.

Het antwoord kwam dan ook van Guy … en van de vondeling zelf.

Het was 5 april 1943

Mathilde Dierckx zat met haar zussen op de bus aan het Gemeenteplein van Mortsel. Ze kwamen terug van een bezoek aan de grot in Edegem en zouden samen nog jurken gaan kopen voor de trouw van Angelina’s zoon Hugo. 

Adhemar Ex, zijn vrouw Daisy Boen en hun 2 kinderen Raoul (2 jaar) en Monique (6 maanden), woonden in de Hendrik Kuijpersstraat in Mortsel. Daisy’s ouders woonden in dezelfde straat. Omdat ze bang waren voor een bombardement op de Gevaert-fabriek, waren ze op zoek naar een nieuwe woning. 

Adhemar werkte bij Den Bell en zat die dag voor zijn werk in Charleroi. De andere leden van de familie zouden in Edegem een huis gaan bezichtigen. Het was mooi weer en dus zouden ze langs het Mortselse Gemeenteplein en de Edegemsestraat naar Edegem wandelen.

En toen kwam om 14:32 uur het bombardement.

José Vanderborght was getrouwd met René Sleegers en zij woonden aan de Mussenburglei 26. Zij hoorden en zagen het bombardement. Ze wisten dat Josés moeder Mathilde Dierckx en haar twee zussen Angelina en Josephina van de grot op weg waren naar Mortsel en dus mogelijk onder de bommenregen verzeild waren geraakt.

Hen is toch niets overkomen?

René en José trokken naar Mortsel op zoek naar de zussen. Rond 16 uur kwamen ze aan het Gemeentehuis een brandweerman tegen die een vondeling, een babymeisje, van een camion nam en haar overhandigde aan René Sleegers. Met de vraag om ervoor te zorgen. Het meisje was ongeveer 5 maanden oud, woog zowat 8 kilo, was ‘totaal naakt’ en ‘welvarend’. Ze had een schrapnelwond aan haar een van haar billetjes, mogelijk had men voor de verzorging ervan haar kleedjes uitgedaan. De ouders bleken onvindbaar. René en José besloten zich over het kind te ontfermen. En kregen tegelijk heel slecht nieuws. Zowel de mama van José als haar twee tantes Angelina en Josephina waren overleden, een bom was op de bus gevallen aan het Gemeenteplein.

De families Ex en Boen wandelden op het Gemeenteplein van Mortsel toen de bommen vielen. Daisy’s moeder, Louisa Cnapelynck, was op slag dood, Daisy’s zoontje Raoul was erg gewond, vanaf zijn heupen was alles verdwenen. Ze brachten hem nog naar het Sint-Jozefziekenhuis waar hij overleed.  Daisy zelf werd opgeraapt voor dood. Ze kwam terecht in het ziekenhuis waar een Amerikaanse dokter nog net konden vermijden dat haar benen geamputeerd moesten worden. Ze heeft tot het einde van haar leven, ze is nog 78 geworden, stukken schrapnel uit haar lichaam gehaald. Grootvader Jan Boen werd getroffen in zijn keel. Hij was een man van ongeveer honderd kilogram, maar toen hij een jaar later stierf, woog hij er nog amper vijfendertig. Hij had niet meer kunnen eten door zijn wond. 

Dochtertje Monique was verdwenen. Weggeblazen. Verdwenen in de gigantische puinhoop op het Gemeenteplein … 

Een gekwetst babymeisje werd gevonden door omstaanders en binnengebracht bij poelier De Bruyn, vandaag Optiek Verelst. De baby werd verzorgd, mogelijk door de brandweer, die haar opving. De brandweer vertrouwde haar toe aan René Sleegers.

De familie Sleegers zorgden goed voor hun vondeling en probeerden tegelijk de ouders van het kind te vinden. Maar het is een ongelooflijk toeval dat leidde tot de zeer snelle hereniging met de ouders. Een buur van René Sleegers, Evarist Lodewijks, werkte bij Gevaert en die verspreide daar het bericht van de vondeling. De broer van Daisy Boen, Jan Boen, werkte daar ook en was op zoek naar zijn verdwenen nichtje Monique Ex. Jan Boen vroeg aan de buur of de kleine misschien wat typische kenmerken had. Ja, zei de buur, de baby heeft twee aaneengegroeide middenteentjes. En Monique had dat ook …

En zo was de vondeling na vier dagen weer thuis en kreeg ze voor de familie Sleegers plots een naam: Monique Ex. 

De familie Ex verhuisde onmiddellijk, niet naar Edegem, maar naar Wommelgem. In Edegem waren er ook flink wat bommen gevallen. Ze keerden pas terug naar Mortsel in 1948 naar de Kerkstraat 109. Nadien kwamen de families Ex en Sleegers elkaar al eens toevallig tegen, en dat was altijd een hartelijke ontmoeting. 

Voorbij de oorlog 

Maar het verhaal heeft nog een mooi vervolg. René Sleegers had een zoon Guy, die in 1944 was geboren. Op een mooie dag in 1955 nodigde Guy thuis een paar vrienden uit en wie was daar ook bij: Monique Ex, een vriendin van een gemeenschappelijke vriend. Guy en Monique ontmoetten elkaar toen voor het eerst. Bovendien was dat in de Mussenburglei 26, het huis waar Monique ooit 4 dagen heeft gewoond. Het gemeenschappelijke oorlogsverhaal werd de basis van een diepe vriendschap. Hun hele tienerjeugd bleven ze dichte vrienden en het verwaterde pas jaren later, toen ze beiden iemand leerden kennen waarmee ze trouwden. 

Vijftig jaar later

Guy Sleegers: “Het leven ging verder. We kwamen elkaar nog sporadisch tegen. Gingen verder uit elkaar wonen om uiteindelijk elkaar nog zelden te zien of te horen. Maar het verhaal staat voor eeuwig in ons geheugen geëtst. Ik zou haar nog wel heel graag eens terug ontmoeten. Ze woont ergens in Wilrijk.”

Na wat speurwerk vonden we ook waar Monique woonde en ze wou ons graag ontvangen. 

Wat zij ons vertelde, is opgenomen in bovenstaand verhaal. En ook Monique wil Guy graag eens terug ontmoeten. Wat later vertelde Guy ons: “Ik heb met Monique telefonisch contact gehad. Het was een verrassend en hartelijk gesprek. Ik heb beloofd haar terug te contacteren om een bezoek af te spreken.” 

Wat ook gebeurde …

En zo vinden Guy en Monique, met hun uitzonderlijke gemeenschappelijke geschiedenis, elkaar terug na meer dan 50 jaar. Het lijkt wel een sprookje …

Een bijzonder verhaal, geschreven door twee vrijwilligers van het Edegems archief, die geprikkeld waren door een klein oranje archiefstukje van 80 jaar oud … 

Disclaimer

Onze vzw 5 april 1943 bedankt Peter Crombecq & Pierre Hens voor dit prachtige verhaal. Onze vzw steunen? Dat kan, klik op deze link!

De auteurs bedanken graag:

Veel dank aan Monique Ex en Guy Sleegers, zij vertelden het verhaal. 

Dank ook aan historicus Pieter Serrien (boek Tranen over Mortsel) voor het vele onderzoekswerk waarvan gebruikgemaakt werd. 

Dit verhaal is een bijdrage aan “Edegem’s verleden, bewaard voor de toekomst” van het Historisch Archief Edegem. Het Historisch Archief is toegewijd aan het behoud van het papieren en digitale geheugen van Edegem. Door het verzamelen, inventariseren en digitaliseren van documenten, boeken, foto’s, tijdschriften, plannen en meer, zorgt het Historisch Archief ervoor dat de geschiedenis van Edegem bewaard blijft voor toekomstige generaties.

Het verhaal is gereconstrueerd op basis van een aantal bronnen. We zijn ons ervan bewust dat nieuwe informatie uit andere bronnen het verhaal kan aanvullen, nuanceren of aanleiding kan geven tot aangepaste inzichten.

(c) Peter Crombecq & Pierre Hens